Çevresel Sinir Sistemi (ÇSS)
Çevresel sinir sistemi (ÇSS), beyin ve omurilik (merkezi sinir sistemi) dışındaki tüm sinirleri içerir. Esasen, merkezi sinir sistemini vücudun geri kalanına bağlayan bir iletişim ağıdır.
Fonksiyonları:
- Duyusal Bilgi Aktarımı: Vücudun çeşitli bölgelerindeki duyusal reseptörlerden (ağrı, sıcaklık, dokunma vb.) gelen bilgileri merkezi sinir sistemine taşır.
- Motor Komutların İletimi: Merkezi sinir sisteminden kaslara ve bezlere motor komutları göndererek hareket ve salgılama gibi işlevleri kontrol eder.
- Otonomik Fonksiyonların Kontrolü: Kalp atışı, sindirim, solunum gibi istemsiz vücut fonksiyonlarını düzenleyen otonomik sinir sistemi (otonom%20sinir%20sistemi) de çevresel sinir sisteminin bir parçasıdır.
Yapısı:
Çevresel sinir sistemi, çeşitli tiplerde sinirlerden oluşur:
- Kranial Sinirler: Beyinden doğrudan çıkan 12 çift sinirdir. Baş ve boyun bölgesindeki duyusal ve motor fonksiyonları kontrol ederler.
- Spinal Sinirler: Omurilikten çıkan 31 çift sinirdir. Vücudun geri kalanındaki duyusal ve motor fonksiyonları kontrol ederler.
- Ganglionlar: Sinir hücrelerinin (nöronların) hücre gövdelerinin toplandığı kümelerdir. Sinir lifleri boyunca sinyallerin aktarılmasına yardımcı olurlar.
Alt Sistemleri:
Çevresel sinir sistemi iki ana alt sisteme ayrılır:
- Somatik Sinir Sistemi: İstemli hareketleri kontrol eder ve duyusal bilgileri merkezi sinir sistemine iletir.
- Otonomik Sinir Sistemi: İstemsiz vücut fonksiyonlarını kontrol eder. Sempatik (sempatik%20sinir%20sistemi) ve parasempatik (parasempatik%20sinir%20sistemi) olmak üzere iki alt bölümden oluşur.
Çevresel Sinir Sistemi Hastalıkları:
Çevresel sinir sistemi çeşitli hastalıklardan etkilenebilir. Bunlar arasında:
- Nöropati: Sinir hasarı sonucu ortaya çıkan ağrı, uyuşma, güçsüzlük gibi semptomlarla karakterize durum.
- Sinir Sıkışması: Sinirlerin çevredeki dokular tarafından sıkıştırılması sonucu oluşan ağrı ve fonksiyon kaybı.
- Guillain-Barré Sendromu: Bağışıklık sisteminin sinirlere saldırması sonucu ortaya çıkan nadir bir otoimmün hastalık.
- Tuzak Nöropatileri: Belirli sinirlerin belirli noktalarda sıkışmasıyla oluşan durumlar (örn., karpal tünel sendromu).